Mijn eerste Loesje-affiche zag ik in Arnhem, de stad waar het voor Loesje allemaal begon. Ik vond de posters fantastisch. En altijd actueel. Het idee achter Loesje werd eind 1983 bedacht door 6 bevriende, geëngageerde kunstenaars en activisten. Zij verpakten hun idealen in korte originele teksten die verspreid werden op eenvoudige zwart-wit posters. Altijd ondertekend door de fictieve persoon Loesje. Pas in 1986 werden de posters door het hele land geplakt.
Ik wil best zeggen wie ik ben, maar pin me er niet op vast.
De duizenden posters die er sindsdien gemaakt zijn, kun je bekijken en op thema doorzoeken in de app ‘Posters van Loesje’. Of op de website van Loesje. Je ziet hoe actueel ze waren en zijn en hoe ze de tijdgeest p(l)akken. Eigenlijk een soort De Speld uit de jaren tachtig en negentig. Alleen zijn de teksten van Loesje altijd humoristich én kritisch. De onderstaande poster uit juni 2023 bijvoorbeeld. Spijker op de kop!
Humorisch én actueel over de zomer:
Of over een goed boek en een bibliotheek. Twee onderwerpen die mijn leven hebben beïnvloed.
Met het parkgebied Oranjewoud naast de deur wandelen we veel. De omgeving is hier prachtig. Toch is het ook leuk om andere gebieden in de omgeving te leren kennen. Dankzij het routeboekje Op stap! 5x verrassende wandelroutes in Groningen, Friesland & Drenthevan Natuurmonumenten ontdekten we het wandelgebied De Onlanden. Een verrassend natuurgebied op de grens van Drenthe en Groningen, niet ver van het Leekstermeer.
In De Onlanden zijn natuur en waterberging allebei belangrijk. Door klimaatverandering zal er vaker en meer neerslag vallen en is extra ruimte voor water belangrijk. Als er veel neerslag valt, kan er in De Onlanden water opgevangen worden. Daardoor houden inwoners van Groningen droge voeten.
Water van Eelderdiep, met diverse eenden, ganzen en een opvliegende reiger
Het gebied wordt omringd door de dorpen Eelde, Roderwolde, Peize, Eelderwolde en de stad Groningen. Natuurmonumenten en Staatsbosbeheer onderhouden dit prachtig beschermde gebied, waar veel diersoorten, waaronder veel vogels, te zien zijn. Het was vroeger een veenweidegebied en is door de aankoop van land van boeren en de herinrichting een waterbergingsgebied geworden. Het gebied dankt zijn naam aan de vroegere benaming ‘onland’ voor laag gelegen stukken land die vaak onder water stonden omdat ze niet bruikbaar waren voor landbouw.
Bij restaurant de Onlanderij, eigendom van Natuurmonumenten startte de wandeling van 6,7 km. Het moerasachtige gebied is een paradijs voor veel vogelsoorten. Ik zag op het eerste deel van de wandeling, langs het oude beekdallandschap van het Eelderdiep, mijn eerste rietgors. Hij zat nonchalant op een takje. Verderop hoorde ik een blauwborst, maar die liet zich niet zien. Net als de kleine karekiet. Je hoort hem wel, maar je ziet hem niet. In het moerassige deel zat een gele kwikstaart en later aan het eind van de wandeling zag ik ook nog een baardmannetje tussen het riet. Bijzonder ook dat we zo dicht bij Groningen waren en dat de stad toch heel ver weg voelde.
Mijn eerste rietgors
Halverwege de wandeling zagen we een uitkijktoren. Naar het schijnt liepen monniken rond 1300 door dit moerasgebied vanuit het klooster in Aduard naar de kerk in Vries. Onderweg rustten ze uit bij een plek die toen het Beeld werd genoemd. Deze naam is afkomstig van een beeld dat waarschijnlijk door de monniken op deze plek was neergezet. Toepasselijk dat de modern ogende uitkijktoren nu de naam Het Beeld heeft gekregen. Zonder het te weten liepen we een stukje parallel aan het ‘Beleefpad Uitkijktoren De Onlanden’ en zagen een van de vele monniken figuren die daar langs het pad stonden. Bij een kruising hadden we even rechtsaf gemoeten om de 26 meter hoge toren te beklimmen, maar we misten het pad en liepen te ver door. Voor de volgende keer.
Een monnik van de wandelroute ‘Beleefpad Uitkijktoren De Onlanden’
Het natuurgebied is echt een aanrader. Een prachtige wandeling met een groot deel over een goed wandelpad. Een deel ging ook over de openbare weg. Daar is het wel raadzaam goed uit te kijken want er komen regelmatig fietsers en auto’s langs. De wandeling ging verder langs afwisselend terrein. Eerst veel water en moeras en later door weilanden, waar de zwaluwen jagend op insecten over het gras scheerden. Bij restaurant de Onlanderij dronken we aan de picinicktafels buiten nog een kopje koffie en thee.
Daar stonden ze, de twee vrouwen van Wachten op hoog water. De ene volslank en de ander dun. Het zonlicht viel op hun metalen huid. Ze keken voor zich uit, armen gespreid met de handpalmen iets omhoog. De handen raakten elkaar niet. De twee beeldjes bevonden zich op een houten blok, met de kunstenaar ernaast. Het was een opendag van de Sluisfabriek in Drachten, de plek waar Jan Ketelaar zijn atelier heeft. Het was september 2022.
De beeldjes waren een voorstudie voor de vijf meter hoge beelden Wachten op hoog water, die we in de zomer van 2021 bij Holwerd hadden zien staan. Door corona wilden we die zomer niet naar het buitenland en zochten de rust en de kust op. We logeerden in een Airbnb in Friesland. De twee vrouwenfiguren waren al van verre op de dijk te zien, silhouetten in het landschap. Ze stonden een paar kilometer buiten het dorp, in het uiterste noorden van het vasteland van Friesland, waar de veerboot naar Ameland gaat. Vanaf de dichtsbijzijnde parkeerplaats liepen we met stevige tegenwind over de dijk naar wat inmiddels één van de bekende landmarks langs de Waddenzee is.
Tijdens de opendag maakten we kennis met Jan Ketelaar. Hij vertelde dat de beelden bij Holwerd door de provincie en de gemeente van hem waren geleaset voor een periode van vijf jaar. En dat het huurcontract in mei 2023 zou aflopen. Wat zou kunnen betekenen dat de beelden weg moeten. We keken elkaar onthust aan.
Het gaat om twee, van metaal gelaste, vrouwen van vijf meter hoog. Een volle vrouw en een dunne vrouw. Ze kijken uit over zee. Het gaat over de zoektocht naar balans en uitwisseling. Met het kunstwerk wil kunstenaar Jan Ketelaar mensen bij elkaar brengen. Het is het eerste kunstzinnige dijkproject van Sense of Placedat na jarenlange voorbereiding tot uitvoering kwam. Sense of Place is het landschapsprogramma voor de waddenkust van Leeuwarden Culturele Hoofdstad 2018. Het project wil kunst bij het Wad stimuleren.
Jan Ketelaar in zijn atelier bij het eerste beeld van Wachten op hoog water. Foto Voor de kust.
Jan Ketelaar was jaren met het kunstwerk bezig. Het kostte hem zelfs zoveel tijd dat hij niet meer aan ander werk toekwam, terwijl de financiering van de Culturele Hoofdstad 2018 nog niet rond was. Joop Mulder van Oerol én Sense of Place begon een crowdfuningsactie om Jan te helpen zijn droom te verwezelijken. En dat lukte. De volle vrouw werd in december 2018 geïnstalleerd, het jaar van Leeuwarden-Fryslân Culturele Hoofdstad. Op 16 september 2019 kreeg ze gezelschap van de dunne vrouw. Zo’n honderd mensen kwamen naar de dijk om te kijken naar de voltooiing van het project. Filmmaker Jonathan Doornenbal legde dit vast.
Op zijn Facebookpagina maakte Jan kort geleden bekend dat zijn iconische beelden op hun plek kunnen blijven staan, de gemeente en provincie kopen de beelden van hem. Het contract wordt in mei 2023 getekend.
Jan Ketelaar is een kunstenaar uit Friesland en woont in Drachten. In 2002 studeerde hij af aan de Academie Minerva. Onder de naam Potzenmakerij Ketelaar maakt hij zogenaamde potzen: serieuze grappen. Jan exposeerde o.a. in Portugal, Bremen en New York. Hij trok met zijn metershoge beelden “De staat van Nederland” verschillende malen (per heftruck) door Nederland. In 2014 ontwierp hij voor de koningslinde (nav de troonsbestijging van Koning Willem-Alexander) een speciaal, hek, één waar je ook op kunt zitten. In 2021 voerde hij voor FB Oranjewoud het logo in 3D uit. Hij is voornamelijk beeldhouwer, maar schrijft en publiceert ook gedichten. In 2008 en in 2012 stond hij in de finale NK Poetry Slam. In 2014 kwam zijn eerste bundel uit “Van een man die dacht, ik wil niet meer denken”. Daarnaast organiseert hij als potzenmaker literaire en culturele bijeenkomsten en is hij plannenmaker. Meer informatie op zijn website.
Van de gemeente Leeuwarden kreeg Jan Ketelaar opdracht een koninklijk hekwerk te maken voor de koningslinde op het Beursplein. De onthulling vond plaats op 20 mei 2014. Foto Jan Ketelaar.Van FB Oranjewoud (bij Heerenveen) kreeg Jan opdracht om het logo in 3D uit te voeren. Foto Jan Ketelaar.
