Het Heel Grote Vogelboek

Als je van vogels, boeken, oude vogelprenten en specifiek de ijsvogel houdt, dan kun je het boek Het Heel Grote Vogelboek van Bibi Dumon Tak toch niet laten liggen? Ik was opslag verliefd toen mijn oog erop viel in een leuk winkeltje in Harlingen. Het boek is al in 2017 verschenen maar lag ongetwijfeld bij de kassa vanwege het aanstaande optreden van Bibi Dumon Tak in Zomergasten enkele weken erna.

Het Heel Grote Vogelboek van Bibi Dumon Tak, uitgegeven bij Lannoo.

Bibi Dumon Tak maakte op geheel eigen wijze de oude uitgave Nederlandsche vogelen van Nozeman en Sepp geschikt voor kinderen. Zij selecteerde dertig van de tweehonderd vogels uit de oorsponkelijke uitgave en schreef bij de oude ingekleurde gravures haar eigen vogelportretten, die leerzaam en ongelooflijk grappig zijn. Ongetwijfeld zorgt zij met dit boek voor een hele nieuwe generatie vogelaars.

Op de website van de Koninklijke Bibliotheek kun je online zowel de oorspronkelijke vijf delen van Nederlandsche vogelen bekijken als ook via Wikimedia Commons de prenten. Ook wordt er uitgelegd wat een mega-productie het maken van deze boeken was. Het is het eerste oorspronkelijk Nederlandse vogelboek en een van de duurste, omvangrijkste en langstlopende werken uit de geschiedenis van de Nederlandse boekdrukkunst. De vijf delen samen bevatten 250 prachtige, met de hand ingekleurde, gravures die de vogels zo veel mogelijk op natuurlijke grootte afbeelden, vaak met hun gevederde partner en soms met nest en eieren.

Pagina over de ijsvogel

Op zoek naar de ijsvogel

Bij het uitzoeken van spullen vond ik in een doos uit mijn kindertijd een tweetal netjes bewaarde plaatjes van ijsvogels. Ik stond perplex. Dat de liefde voor de ijsvogel toen al in mij zat, wist ik niet. Extra leuk om dat te ondekken in het jaar dat ik mezelf het zien van de ijsvogel als doel had gesteld.

In het gebied waar we nu wonen zou ik de ijsvogel zeker tegen moeten kunnen komen. Op Waarneming.nl had ik in februari al gezien dat er een aantal in de buurt waren gespot. Ik wist dat ik bij water moest zijn, want daar zouden ze op takken kunnen zitten, loerend naar visjes. En ik wist ook dat ik een behoorlijke portie geduld moest hebben. Ik was van tevoren door meerdere mensen gewaarschuwd dat ik de vogel niet echt zou kunnen zien. Dat het slechts een langsvliegende blauwe flits zou zijn. Maar waar ik ook keek en hoe ik ook luisterde, nergens zag of hoorde ik de ijsvogel.

Begin mei kocht ik een digitale spiegelreflexcamera met zoomlens. Ik was niet alleen op zoek naar de ijsvogel, maar wilde meer vogels in mijn woonomgeving kunnen ontdekken en fotograferen. Met de camera om de hals werden onbekende wandelaars en hondenuitlaters ineens zeer loslippig over waar ik ijsvogels zou kunnen vinden. Er werden me een aantal plekken gewezen en het vertrouwen in de goede afloop groeide.

Ondertussen had ik ook de tip gekregen om de app Merlin Bird ID te downloaden, zodat ik het geluid van de ijsvogel zou kunnen herkennen en dan zou weten waar de ijsvogel ongeveer zou kunnen zitten. Ik kwam steeds meer in de buurt, want warempel zag ik op een gegeven moment de roep van de ijsvogel in mijn schermpje verschijnen. Een hoge fluitende roep. Eigenlijk heel herkenbaar. En met die roep kondigt hij kennelijk zijn komst aan.

Wat maakt de ijsvogel nou zo gewild? Niet alleen omdat hij moeilijk te vinden is. Ook het exotische uiterlijk van het kleine vogeltje is aantrekkelijk. Zo prachtig blauw met z’n oranje borst. Wat ik niet wist is dat de ijsvogel eigenlijk helemaal niet blauw is. Hij is zelfs kleurloos. In de rugveren van een ijsvogel zitten geen kleurstoffen. Puur door de structuur van de veren zorgen weerkaatsingen van licht voor de blauwe kleur. Het is dus een optische illusie. Dit verschijnsel heet iriseren. Dankzij het iriseren kunnen ijsvogels zich goed camoufleren. In de schaduw zie je het vogeltje amper terug. Daarom o.a. is hij ook zo moeilijk te vinden.

In juli ging ik weer op pad. Met mijn verrekijker, mijn fotocamera en mijn nieuwe vriend Merlin. Ik had de roep nu al meerdere keren gehoord en had uitgedokterd waar ik moest gaan staan om de vogel langs te zien vliegen. En ja hoor, het was raak. Ik hoorde de schrille kreet en zag de blauwe flits langskomen. Precies zoals ik het me had voorgesteld. Wachtend op de volgende roep zat ik klaar met mijn camera. Op goed geluk drukte ik af en had een klein blauw vlekje linksonder in beeld te pakken. Het was gelukt! Gezien én vastgelegd.

de ijsvogel

De tijdgeest p(l)akken

Mijn eerste Loesje-affiche zag ik in Arnhem, de stad waar het voor Loesje allemaal begon. Ik vond de posters fantastisch. En altijd actueel. Het idee achter Loesje werd eind 1983 bedacht door 6 bevriende, geëngageerde kunstenaars en activisten. Zij verpakten hun idealen in korte originele teksten die verspreid werden op eenvoudige zwart-wit posters. Altijd ondertekend door de fictieve persoon Loesje. Pas in 1986 werden de posters door het hele land geplakt.

Ik wil best zeggen wie ik ben, maar pin me er niet op vast.

De duizenden posters die er sindsdien gemaakt zijn, kun je bekijken en op thema doorzoeken in de app ‘Posters van Loesje’. Of op de website van Loesje. Je ziet hoe actueel ze waren en zijn en hoe ze de tijdgeest p(l)akken. Eigenlijk een soort De Speld uit de jaren tachtig en negentig. Alleen zijn de teksten van Loesje altijd humoristich én kritisch. De onderstaande poster uit juni 2023 bijvoorbeeld. Spijker op de kop!

Humorisch én actueel over de zomer:

Of over een goed boek en een bibliotheek. Twee onderwerpen die mijn leven hebben beïnvloed.